Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin 166-cı maddəsinə əsasən, gecə vaxtı yerinə yetirilən iş, habelə çoxnövbəli iş rejiminə görə əməkhaqqı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş həddən aşağı olmamaqla işəgötürən tərəfindən yüksək məbləğdə ödənilir.
Qanunvericiliyin bu tələbini İqtisadi Araşdırmalar və Tədris Mərkəzinin təlimçisi Elvin Zaidov şərh edir.
Gecə vaxtı yerinə yetirilən işin hər saatına görə işçiyə onun saatlıq tarif (vəzifə) maaşının 20 faizi, çoxnövbəli iş rejiminin axşam növbəsində işin hər saatına görə işçinin saatlıq tarif (vəzifə) maaşının 20 faizi, gecə növbəsində isə 40 faizi həddində əlavə haqq müəyyən edilir. Əmək Məcəlləsinin 97-ci maddəsinin 1-ci bəndinə əsasən, saat 22-dən səhər saat 6-ya qədər olan müddət gecə vaxtı sayılır. İş vaxtının ən azı yarısı gecə vaxtına (axşam saat 22-dən səhər saat 6-ya qədər) düşən iş növbəsi gecə növbəsi hesab edilir. İş növbəsinin başlanma və qurtarma saatlarından asılı olmayaraq, gecə növbəsindən əvvəlki iş növbəsi axşam növbəsi hesab edilir. Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilmiş əmək şəraiti ağır və zərərli olan iş yerlərində, habelə xüsusi xarakterli işlərdə çalışan işçilərin gündəlik iş vaxtının ən azı yarısı gecə vaxtına düşərsə, onda həmin iş vaxtının gecə vaxtına düşən hissəsi bir saat qısaldılır və həmin saatlar qanunvericiliklə müəyyən edilmiş iş vaxtı normasında tam nəzərə alınmaqla vaxtamuzd əməkhaqqı sistemi üzrə ödənilir.
Bəs bu kimi məqamlarda əməkhaqqı necə hesablanmalıdır? Suala nümunələr əsasında aydınlıq gətirək.
Misal 1
“BB” MMC elektronik əşyaların satışı ilə məşğuldur. Elmir Əzizov (ad şərtidir) müəssisədə satıcı vəzifəsində çalışır. Onun həftə ərzində 6-cı və 7-ci günləri istirahət günüdür. Elmir Əzizov həftənin 5 günü saat 16:00-dan 00:00-a kimi işləyir və aylıq vəzifə maaşı 800 manatdır. İşçinin 2025-ci il aprel ayı üzrə iş davamiyyəti aşağıdakı kimi olub:
Bazar ertəsi Çərşənbə axşamı Çərşənbə Cümə axşamı Cümə Şənbə Bazar Ayın günləri 1 2 3 4 5 6 İş saatı 8 8 8 8 İ.G İ.G Ayın günləri 7 8 9 10 11 12 13 İş saatı 8 8 8 8 8 İ.G İ.G Ayın günləri 14 15 16 17 18 19 20 İş saatı 8 8 8 8 8 İ.G İ.G Ayın günləri 21 22 23 24 25 26 27 İş saatı 8 8 8 8 8 İ.G İ.G Ayın günləri 28 29 30 İş saatı 8 8 8
Ay ərzində işçinin cəmi iş günləri 22 gün olub, iş saatı isə 176 saat olub:
22 x 8 =176 saat.
1 iş saatına düşən orta əməkhaqqı: 800 : 176 = 4.55 manat;Gecə vaxtına düşən saatlara görə saatlıq əməkhaqqı: 4.55 + (4.55 x 20%) = 5.46 manat:
Normal iş saatlarının cəmi: 22 x 6 = 132 saat;
Gecə vaxtına düşən iş saatlarının cəmi: 22 x 2 = 44 saat;Aprel ayı üçün əməkhaqqı:
(132 x 4.55) + (44 x 5.46) = 840.84 AZN.
Misal 2
“AA” MMC ərzaq və digər malların pərakəndə satışı ilə məşğuldur. Elvin Zamanov (ad şərtidir) müəssisədə kassir vəzifəsində çalışır. Onun iş rejimi çoxnövbəlidir. Həftə ərzində 3-cü və 6-cı günlər istirafət günüdür. Elvin Zamanov həftənin 1-ci və 2-ci günləri saat 21:00-dan 05:00-a kimi, həftənin 4-cü, 5-ci və 7-ci günü saat 13:00-dan 21:00-a kimi işləyir. Kassirin aylıq vəzifə maaşı 1.000 manatdır. İşçinin 2025-ci il aprel ayı üzrə iş davamiyyəti aşağıdakı kimi olub:
Bazar ertəsi Çərşənbə axşamı Çərşənbə Cümə axşamı Cümə Şənbə Bazar Ayın günləri 1 2 3 4 5 6 İş saatı/növbə 8/G.N İ.G 8/A.N 8/A.N İ.G 8/A.N Ayın günləri 7 8 9 10 11 12 13 İş saatı/növbə 8/G.N 8/G.N İ.G 8/A.N 8/A.N İ.G 8/A.N Ayın günləri 14 15 16 17 18 19 20 İş saatı/növbə 8/G.N 8/G.N İ.G 8/A.N 8/A.N İ.G 8/A.N Ayın günləri 21 22 23 24 25 26 27 İş saatı/növbə 8/G.N 8/G.N İ.G 8/A.N 8/A.N İ.G 8/A.N Ayın günləri 28 29 30 İş saatı/növbə 8/G.N 8/G.N İ.G A.N Axşam növbəsi G.N Gecə nöbəsi İ.G İstirahət günü
Misala əsasən, Elvin Zamanovun 2025-ci il aprel ayı üzrə əməkhaqqını hesablayaq:
Növbə İş günü Saat Axşam 12 8*12=96 Gecə 9 8*9=72 Cəmi 21 96+72=168
Ay üzrə saatlıq vəzifə maaşı: 1.000 : 168 = 5.95 manat;
Axşam növbəsi üçün saatlıq əməkhaqqı: 5.95 + (5.95 x 20%) = 7.14 manat;
Axşam növbəsi üçün ümumi aylıq əməkhaqqı: 7.14 x 96 = 685.44 manat;
Gecə növbəsi üçün saatlıq əməkhaqqı: 5.95 + (5.95 x 40%) = 8.33 manat;
Gecə növbəsi üçün ümumi aylıq əməkhaqqı: 8.33 x 72 = 599.76 manat;
Aprel ayı üzrə cəmi əməkhaqqı: 685.44 + 599.76 = 1285.2 manat.
Mənbə: vergiler.az
